Het nieuwste boek van Amerikakenner Raymond Mens (1986) opent met het opmerkelijke verhaal van Kyle Rittenhouse, die 17-jarige inwoner van Kenosha, Wisconsin die met zijn AR-15 3 mensen neerschiet, waarvan er 2 overlijden. Voor conservatief Amerika is hij een held, voor progressief Amerika een moordenaar. Hoe kan dit?
Eerder schreef Mens Lang Leve Trump en hij voorspelde in 2015 dat Donald Trump de presidentsverkiezingen weleens zou kunnen gaan winnen. In Nieuws als wapen laat de auteur zijn licht schijnen over de mediaoorlog die als sinds de jaren 80 in de VS woedt.
Oprichting van CNN
Volgens Mens ligt een belangrijk deel van de oorzaak van de politiek verdeeldheid in Amerika bij de macht van de media. Hij onderschrijft zijn verhaal aan de hand van belangrijke gebeurtenissen, te beginnen met de oprichting van CNN in 1980.
Voorafgaand aan dat jaar was het nieuws iets wat in een halfuurtje in de avond werd samengevat, maar Ted Turner van Turner Broadcasting heeft wilde plannen: een zender die 24 uur per dag nieuws uitzendt. Hij heeft als zender die films, sport en entertainment uitzenden, maar de zakenman ruikt dat er geld te verdienen is met nieuws.
Critici sabelen zijn plannen meteen neer. Nieuws is op dat moment vooral iets wat je moet aanbieden om kijkers vast te houden, maar wat vooral geld kost. Het station wordt dan ook niet serieus genomen en zelfs geweigerd in het Witte Huis. Turner moet veel geld toeleggen, maar blijft in zijn project geloven.
Challenger
CNN bewijst zijn waarde bij de ramp met de Challenger-spaceshuttle in 1986. De catastrofe waarbij het toestel vlak na de lancering ontvlamt, waarbij alle inzittenden omkomen – onder wie de lerares Christa McAuliffe – is live op tv te zien. Dit bewijst in één klap het bestaansrecht van de zender.
In oktober 1987 is Amerika aan het nieuwsscherm gekluisterd als de peuter Jessica in een put bij haar tante in de tuin vast komt te zitten. Tijdens de 2 dagen durende reddingsoperatie kijkt het publiek met ingehouden adem mee.
Dan moet de eerste Golfoorlog nog beginnen. De naam van CNN is gevestigd en het gelijk van Ted Turner is bewezen.
Rupert Murdoch
Dat ontgaat ook Rupert Murdoch niet, de Australiër die het krantenbedrijf en het fortuin van zijn vader erft. Door de overname van diverse kleine tv-stations in Amerika start hij zijn FOX-imperium met films, series en sport als pijlers.
Begin jaren 90 staat FOX er goed voor, er ontbreekt alleen nog één belangrijke schakel: nieuws. Van Turner heeft Murdoch af kunnen kijken dat nieuws niet alleen scoort, maar dat er ook geld mee te verdienen is. Maar is er wel plek voor nog een nieuwszender, naast de 24 uur per dag die CNN al aanbiedt?
Murdoch denkt van wel. De dan bestaande media hebben het imago links en elitair te zijn, in tegenstelling tot de kranten van de mediamagnaat. Als hij de krantenformule gebruikt om een nieuwszender met sensationeel nieuws en een conservatieve kleur op te zetten, dan moet dat toch wel een succes worden?
De rest is geschiedenis, zoals dat heet. Ook MSNBC (een onderneming van Microsoft en NBC) mengt zich in de strijd en kiest later juist de progressieve insteek (en een connectie met ‘nieuwe media’, die niet helemaal lekker uitpakt).
Nieuws is niet meer neutraal
Op de nieuwe zenders wordt niet meer ‘neutraal’ verslag gedaan van nieuws, maar verschijnen steeds meer columnisten die ergens een mening over hebben. Ook CNN krijgt daar in latere jaren onder te lijden.
Een fascinerend en vlot geschreven relaas voert de lezer langs nieuwsfeiten, anchor men en women en schandalen die de basis vormen voor de bubble waarin kijkers van verschillende politieke signatuur hun eigen perspectief op het nieuws krijgen voorgeschoteld.
Langzaam maar zeker gaat het er niet meer om ‘eerlijk en gebalanceerd’ te zijn. Nee, de kijkers willen dat hun televisiehelden van hun kamp zijn.
Mens’ nieuwe boek geeft een geloofwaardige verklaring voor de polarisering in de Amerikaanse samenleving. Het roept ook indringende vragen op als: kan een televisiestation de uitslag van presidentsverkiezingen bepalen?
Dit boek is interessant voor Nederlandse en Belgische lezers die zich afvragen waarom traditionele media als televisie nog altijd zoveel invloed hebben. En waarom de gevestigde orde nieuwkomers in het televisielandschap hier (zoals Ongehoord Nederland) als een bedreiging ziet.
Amerika is altijd al het voorland van ontwikkelingen geweest die we enige tijd later op het oude continent zien gebeuren. Krijgen we ook hier een allesverscheurende mediaoorlog?
Nieuws als wapen – De mediaoorlog die Amerika verscheurt
308 blz.
€ 19,95
Sparkle Auteurs, oktober 2022
ISBN: 9789083085975
Over Raymond Mens
Amerikakenner Raymond Mens voorspelde in 2015 dat Donald Trump de presidentsverkiezingen weleens zou kunnen winnen. Tóen werd hij vooral verbaasd aangekeken. Nu is Raymond een veelgevraagd spreker die het succes van president Trump analyseert en in de ontwikkelingen van het huidige Amerika plaatst. Raymond woonde enige tijd in Amerika. Hij treedt regelmatig in de media op als politiek analist.
